Muziek heeft een enorme invloed op ons. Wanneer we naar muziek luisteren lijkt het alsof de klanken door de lucht dansen als wierook, om ons vervolgens te omhullen en mee te voeren naar deinzende emoties. De muziek en zang die ons raakt omwikkelt ons als warme zonnestralen voor onze ziel. We ontkomen er niet aan en laten ons meevoeren door allerlei zinnenstrelende geluiden
Geluiden die verscheidene emoties in ons binnenste wezen teweeg brengen. Niet alleen weven muzikale artiesten ritmische klanken en zelfs poëzie tot een bepaalde muziekstijl, maar draagt muziek ook een bepaalde verwevenheid en historie in zich. Tijd en plaats spelen daarbij een enorme rol.
Tarab is een Arabische muziekstijl die het beste te omschrijven is als een muzikale extase. Alhoewel het lastig te omschrijven is, legt Dr. Racy het in zijn boek Making Music in the Arab World als volgt uit: “De samensmelting tussen muziek en een emotionele transformatie in de Arabische cultuur wordt belichaamd door Tarab.” Het is goed mogelijk dat er in de Westerse taal geen equivalent is van dit concept. Hoe zou dit komen? Volgens de Arabische schrijver Ahmad Faris Al-Shidyaq komt dit doordat de Westerse muziek over het algemeen beelden en concepten representeert terwijl de Arabische muziek meer effect heeft op de rauwe emotie van het publiek.
Een vorm van Tarab is de Marokkaans-Arabische poëtische traditie Malhoun. Een muziekstijl die van origine uit Marokko komt en bepaalde stijlen heeft van de Andalusische klassieke muziek die bestaat uit verschillende stijlen waar ook poëzie wordt vermengd met de muziek. Zij is ooit ontstaan tussen de 9de en 15de eeuw in Andalusië, oftewel Moors Spanje. Als literaire traditie is Malhoun in de 15de eeuw in het zuiden van Marokko ontstaan. Een poëtische kunstvorm die qasida of zajal heet wat gedicht betekent. De oudste vorm van Malhoun is de Mal’aba die terug te voeren is naar de Marokkaanse Zenata-Imazighen, de Mariniden Dynastie van de 14de eeuw. Na de 15de eeuw heeft Malhoun zich verspreid over andere delen van Marokko.
Zohra Al Fassiya, geboren uit een Marokkaans-Joodse familie in Sefrou in de buurt van Fes (1905-1994), was een legende en een pionier van de moderne Arabische muziek. Zij werd de koningin van de Malhoun genoemd. Daarnaast was zij de eerste vrouwelijke Marokkaanse artiest die haar muziek professioneel opnam. Een zeer gevierd artiest in zowel Marokko als Algerije en zelfs ver buiten deze landsgrenzen. In haar jonge jaren zong zij in synagogen in de Atlas, maar ze vertrok later naar Casablanca. De dichter Erez Bitton schreef ooit een gedicht over haar. Ze was zo geliefd dat hij het volgende schreef:
Zohra El Fassia
een zangeres aan het hof van koning Mohammad de Vijfde in Rabat, Marokko.
Er wordt gezegd dat wanneer ze zong
soldaten hun messen trokken
om door zich door de menigte te duwen
zodoende de zoom van haar jurk aan te raken
en haar vingertoppen te kussen …1
Een van de meest begaafde zangeressen op dit moment is Sanaa Marahati die ook in Sefrou, Marokko is geboren. Zij wordt beschouwd als de meest getalenteerde opvolgster van de legende Zohra El Fassiya. Onder begeleiding van het Amsterdams Andalusisch Orkest zingt Sanaa Marahati met haar betoverende melodieuze stem de Malhoun als een nachtegaal op een zwoele zomerse avond.
Zoals de Joodse filosoof Martin Buber eens zei: “Echt leven is echt ontmoeten.” Laten we onszelf en elkaar ontmoeten middels de Malhoun. Laten we ons verwonderen, onze sentimenten vervoeren naar alle scala’s van emoties die voorbij komen door de Malhoun, van vreugde tot aan verdriet en alles wat daar tussen in ligt.
Deze column werd op 20 April 2018 voorgedragen als opening van Tarab Night | Andalus Voices met Sanaa Maharati, Podium Mozaiek.
