Walter Benjamin heeft ons erop gewezen dat de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars en nimmer door de verliezers ervan. Terugkijkend naar de hele menselijke historie tot dato bestaat er geen enkele twijfel dat mannen de allergrootste overwinnaars zijn van de geschiedenis. En inderdaad: het zijn altijd enkel mannen geweest die de geschiedschrijving hebben gedaan.
Ongeacht wanneer en waar in de wereld. De geschiedenis zoals wij die kennen — zoals die onderwezen wordt op scholen en universiteiten, zoals die gedrukt wordt in boeken —, deze geschiedenis is nimmer de complete historie van alle mensen die deze aarde hebben bewoont en bewonen. Incompleet, omdat het enkel de geschiedenis is van mannen, over mannen en in dienst van het instandhouden van de mannelijke suprematie op aarde. “Patriarchy is a support system,” zegt Sara Ahmed heel terecht. Maar wat betekent dit precies? Als mannen de grootste overwinnaars zijn van de geschiedenis, dan zijn vrouwen logischerwijs de grootste verliezers ervan.
En dat blijkt. Hun geschiedenis is niet alleen niet opgetekend, maar stelselmatig en bewust geheim gehouden. Het grootste geheim der aarde is dat vrouwen stelselmatig, bewust en met uiterste precisie uit de geschiedenis zijn gewist, maar niet hun daden, uitvindingen, doorbraken, ontdekkingen, filosofieën, literatuur en creativiteit. Al hun prestaties zijn wel opgenomen in de geschiedboeken, maar nimmer onder hun namen. Nee, hun prestaties werden bewust toegeschreven aan de mannelijke partners, collega’s, familieleden en tijdgenoten van deze grote inspirerende vrouwen.
Dit heeft ertoe geleid dat tot op de dag van vandaag voornamelijk mannen — maar ook sommige vrouwen — ervan overtuigd zijn dat vrouwen minder intelligent zijn en daardoor niet alleen geen wetenschappers, uitvinders en filosofen kunnen zijn, maar vooral ook geen bestuursleden en staatshoofden. Zie alleen al de uitspraak van Thierry Baudet — iemand die nu in het parlement zit en in de komende gemeenteraadsverkiezingen van Amsterdam in de peilingen 15 zetels heeft. Hei zei: “Ik weet wel dat vrouwen het (sic!) over het algemeen minder excelleren in een heleboel beroepen en minder ambitie hebben. Vaak ook meer interesse hebben in gewoon meer familie-achtige dingen enzo.”
Drie dagen geleden was het 8 maart 2018, de Internationale Dag van de Vrouw. Sinds 1980 wordt de maand maart in de VS, het VK en Australië gevierd als de Women’s History Month. Om het grootste geheim uit de verborgenheid te lichten, om deze vervalsing van de geschiedenis te herstellen — voorgoed —, hebben we meer nodig dan 8 maart en een Women’s History Month in drie landen der aarde. We moeten bewust en stelselmatig voorkomen dat vrouwen nog steeds als tweederangsmens worden gezien en behandeld.
We moeten voortdurend en onvermoeibaar de prestaties, de creativiteit en de excellentie van vrouwen in de geschiedenis deconstrueren, opschrijven, vertellen en herhalen. En vooral moeten we erover nadenken waar we vandaag de dag waren geweest als deze vrouwen niet gedaan hadden wat ze hebben gedaan? Ik wil een paar opnoemen:
- Fatima Al Fihri: oprichter van de allereerste academische universiteit in Fez.
- Marie Curie: ontwikkelde de Theorie van Radioactiviteit.
- Maria Telkes: ontwierp het eerste huis dat 100% draait op zonne-energie.
- Ann Tsukamoto: uitvinder van de enorm complexe stamcel isolatie.
- Grace Hopper: ontwierp Harvards eerste Computer.
- Elizabeth Magie: bedacht het spel Monopoly als kritiek op het kapitalisme.
- Rosalind Franklin: de eerste mens die een foto maakte van DNA en de ontdekker van de DNA dubbele helix.
- Shirley Jackson’s onderzoek leidde tot de uitvinding van alles dat telecommunicatie is.
- Bier: hoewel er geen echte uitvinder op bier kan worden geplakt, is uit geschiedkundig onderzoek gebleken dat bierbrouwen gedurende duizenden jaren een vrouwendomein was.
- Hedy Lamarr: ontwikkelde de basis voor draadloze digitale communicatie zoals GPS en Wifi.
- Maria Goeppert: onderzocht als eerste de schilstructuur van de atoomkern.
- Augusta Ada Lovelace: schreef het eerste computerprogramma.
- Barbara McClintock: was een van de belangrijkste genetische wetenschappers.
- Dorothy Hodgkin: pionier op het gebied van röntgenkristallografie.
- Dorothy Vaughan, Mary Jackson en Katherine Johnson: wonnen de ruimtewedloop voor de VS.
En er zijn er nog veel veel meer.
Deze column is oorspronkelijk voorgedragen op 11 Maart 2018 bij Radio Swammerdam op SALTO Amsterdam. Emma van Veenen en Marie Beth van Egmond spraken met Djoeke van Netten en Lisa Kuitert over het paradox van het geheim en over de boekenmarkten van de negentiende eeuw in Nederlands-Indië. Luister hier naar de hele uitzending:
